Avrupa Birliği Yaptırımları: Rusya 5. Yaptırım Paketi

Avrupa Birliği Konseyi (“Konsey”) tarafından, 8 Nisan 2022 tarihinde, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı devam eden askeri saldırganlığına yanıt olarak ve Belarus’taki durum ve Beyaz Rusya’nın Ukrayna’ya karşı Rus saldırganlığına katılımı göz önünde bulundurularak ek ekonomik ve bireysel yaptırım paketi uygulamaya karar verilmiş ve bununla ilgili olarak Yönetmelik ve Konsey Kararları yayımlanmıştır. Bu yaptırım paketi, Rus hükümeti ve ekonomisi üzerindeki baskıyı güçlendirmeyi ve Rusya’nın saldırıları için kaynaklarını sınırlamayı amaçlayan bir dizi önlem içermektedir.

8 Nisan 2022 tarih ve (AB) 2022/576 sayılı Konsey Tüzüğü ve (CFSP) 2022/578 sayılı Konsey Kararı

Konsey tarafından, Rusya’nın Ukrayna’daki durumu istikrarsızlaştıran eylemleri nedeniyle kısıtlayıcı önlemlere ilişkin 2014/512/CFSP sayılı Konsey Kararı’nı değiştiren 8 Nisan 2022 tarih ve (CFSP) 2022/578 sayılı Konsey Kararı (“Karar”) göz önünde bulundurularak 8 Nisan 2022 tarihinde (AB) 2022/576 sayılı Konsey Tüzüğü (“Konsey Tüzüğü”) yayımlanmıştır. Bu kapsamda, Rusya’nın askeri ve teknolojik gelişimine veya savunma ve güvenlik sektörünün gelişimine katkıda bulunabilecek kontrollü öğelerin listesi genişletilmiştir.

Karar, özellikle kömür ve diğer katı fosil yakıtlar olmak üzere Rusya’dan belirli mallara ek ithalat kısıtlamaları getirmekte ve bu kapsamda Ağustos 2022'den itibaren Rusya menşeili veya Rusya’dan ihraç edilen kömür ve diğer katı fosil yakıtların AB’ye satın alınması, ithal edilmesi veya transfer edilmesini yasaklamaktadır. Bununla birlikte, fosil yakıtların ve belirli minerallerin İsviçre, Avrupa Ekonomik Alanı ve Batı Balkanlar’a satın alınması, ithal edilmesi veya taşınması işlemleriyle ilgili olarak belirli devlete ait kuruluşlarla işlem yapma yasağından muafiyeti de genişletmektedir.

Ayrıca, özellikle jet yakıtı ve diğer mallarda Rusya’ya daha fazla ihracat kısıtlaması düzenlenmiştir. Bu kapsamda jet yakıtı ve kuantum bilgisayarlar ve gelişmiş yarı iletkenler, üst düzey elektronikler, yazılımlar, hassas makineler ve ulaşım ekipmanları gibi diğer malları hedef alan genişletilmiş ihracat yasakları ve ahşap, çimento, gübre, deniz ürünleri ve likör gibi ürünlere yönelik yeni ithalat yasakları getirilmiştir.

16 Nisan 2022 tarihinden itibaren Rusya bayrağı altında kayıtlı gemilerin Avrupa Birliği limanlarına girişini sağlamak yasaklanmıştır. Ne var ki bu hüküm, sığınacak yer arayan yardıma muhtaç bir gemi, deniz güvenliği veya denizde hayat kurtarmak için acil bir liman çağrısı durumunda uygulanmayacaktır. Bununla birlikte, tarım ve gıda ürünleri, insani yardım ve enerji için bazı istisnalar getirilmiştir.

Rusya’da yerleşik herhangi bir karayolu taşıma kuruluşunun, transit dahil olmak üzere, Avrupa Birliği sınırları içinde karayoluyla mal taşıması yasaklanmıştır. İşbu yasak, 9 Nisan 2022 tarihinden önce başlayan eşya taşımalarında, karayolu taşıma işletmesinin aracının 9 Nisan 2022 tarihinde Avrupa Birliği topraklarında bulunması veya Rusya’ya dönmek için Avrupa Birliği üzerinden transit geçiş yapması gerekmesi şartıyla, 16 Nisan 2022 tarihine kadar uygulanmayacaktır. Bununla birlikte, buğday dahil olmak üzere farmasötik, tıbbi, tarım ve gıda ürünleri gibi bir dizi ürün ve insani amaçlarla karayolu taşımacılığı için istisnalar sağlanmaktadır.

Karar ile ayrıca, mevcut önlemleri güçlendirmeyi ve boşlukları kapatmayı amaçlayan bir dizi hedefli ekonomik önlem düzenlenmiştir. Bu kapsamda, Rus vatandaşları ve Rusya’da yerleşik teşebbüsler veya organlar ile kamu sözleşmelerinin ve imtiyazlarının verilmesi ve yürütülmesi yasaklanmıştır.

Ek olarak, kredi kuruluşu başına gerçek veya tüzel kişi, kurum veya kuruluşun mevduatlarının toplam değeri 100.000,00-EUR’yu aşıyorsa, Rusya vatandaşları veya Rusya’da ikamet eden gerçek kişiler veya Rusya’da yerleşik tüzel kişiler, kuruluşlar veya kuruluşlardan mevduat kabul edilmesi yasaktır. Ayrıca, cüzdan, hesap veya saklama sağlayıcısı başına gerçek veya tüzel kişi, kurum veya kuruluşun kripto varlıklarının toplam değeri 10.000,00-Euro’yu aşıyorsa, Rusya vatandaşları veya Rusya’da ikamet eden gerçek kişiler ile Rusya’da yerleşik tüzel kişi, kurum veya kuruluşlara kripto varlık cüzdanı, hesap veya saklama hizmeti verilmesi yasaktır. Ancak işbu yasaklar, Avrupa Birliği ile Rusya arasında yasak olmayan sınır ötesi mal ve hizmet ticareti için gerekli olan mevduatlara uygulanmayacaktır.

Bu yaptırımların dolanılmamasını sağlamak için Konsey, halihazırda yaptırım uygulanmış kişilerin aile üyelerinin yanı sıra, ürünleri veya teknolojileri işgalde rol oynayan şirketlere, kilit roldeki oligarklara ve iş adamlarına, üst düzey Kremlin yetkililerine, dezenformasyon ve bilgi manipülasyonunun savunucularına, Kremlin’in Rusya’nın Ukrayna’daki savaş saldırganlığına ilişkin anlatısını sistematik olarak yayan şirketlere de yaptırım kararı almıştır.

Tüm bu yasaklara ek olarak, Rus bankacılık sektöründeki pazar payının %23'ünü temsil eden dört kilit Rus bankasına tam işlem yasağı getirilmiştir. SWIFT’den arındırıldıktan sonra bu bankalar artık varlıklarının dondurulmasına tabi olacak ve böylece Avrupa Birliği piyasaları ile ilişkileri tamamen kesilecektir.

8 Nisan 2022 tarih ve (AB) 2022/577 sayılı Konsey Tüzüğü ve (CFSP) 2022/579 sayılı Konsey Kararı

2022/579 sayılı Konsey Kararı (“Konsey Kararı”), 12 Nisan 2022'den sonra ihraç edilen bir Üye Devletin herhangi bir resmi para birimi cinsinden devredilebilir menkul kıymetlerin veya bu menkul kıymetlere riskler toplamı sağlayan toplu yatırım kuruluşlarındaki birimlerin Belarus’ta ikamet eden herhangi bir Belarus uyruklu veya gerçek kişiye veya Belarus’ta yerleşik herhangi bir tüzel kişi, kurum veya kuruluşa satılmasını yasaklamaktadır. Ayrıca, Belarus hükümeti tarafından ve Belarus Merkez Bankası veya Belarus’ta kullanım dahil olmak üzere bir Avrupa Birliği Üye Devletin herhangi bir resmi para birimi cinsinden olan banknotların Belarus’a veya Belarus’taki herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, kurum veya kuruluşa satışı, tedariki, devri veya ihracı yasaklanmıştır.

Son olarak, bu Konsey Kararı kapsamında, Belarus’ta yerleşik herhangi bir karayolu taşıma kuruluşunun, transit dahil olmak üzere, Avrupa Birliği sınırları içinde karayoluyla mal taşıması yasaktır. İşbu yasak, 9 Nisan 2022 tarihinden önce başlayan eşya taşımalarında, karayolu taşıma işletmesinin aracının 9 Nisan 2022 tarihinde Avrupa Birliği topraklarında bulunması veya Belarus’a dönmek için Avrupa Birliği üzerinden transit geçiş yapması gerekmesi şartıyla, 16 Nisan 2022 tarihine kadar uygulanmayacaktır. Bununla birlikte, buğday dahil olmak üzere farmasötik, tıbbi, tarım ve gıda ürünleri gibi bir dizi ürün ve insani amaçlarla karayolu taşımacılığı için istisnalar sağlanmaktadır.

Şafak Herdem, Esra Temur